Soms zijn scheidsrechters eigenwijs. Soms tonen ze empathie. Eigenlijk gewoon eigenschappen die ieder mens heeft. Jammer genoeg hebben we bij eigenwijs vaak negatieve gevoelens, terwijl we meestal warm worden als mensen empathie tonen. Denk maar eens aan mensen in je eigen omgeving en vergelijk de verschillende types. Bedenk wel dat het vooral de buitenkant is die we zien waarop we onze mening baseren. Om die reden is het voor scheidsrechters belangrijk te beseffen hoe ze zich gedragen en hoe ze overkomen op de buitenwereld.

Niet luisterend naar goede raad is een van de betekenissen van ‘eigenwijs’ volgens Van Dale en hoe zit dit dan bij de scheidsrechters. Scheidsrechters worden primair opgeleid aan de hand van de spelregels. Regels zijn regels en dat lijkt een zwart-wit-benadering in de hand te werken. Laten we eerlijk zijn: iedereen weet toch dat je niet op de stick van de tegenstander mag slaan en dat je hiervoor bestraft wordt. Is het dan zo erg dat je dan als scheidsrechter ‘eigenwijs’ bent en niet luistert naar de goede raad van de speler die zegt dat het per ongeluk gebeurde… In dit geval geeft eigenwijs zijn duidelijkheid aan alle partijen: wat mag wel en wat mag niet.

Daarnaast is het goed om je als scheidsrechter eens de vraag te stellen hoe je omgaat met ‘eigenwijs zijn’. Neem nu de situatie dat spelers commentaar geven op je beslissing. Ga jij eigenwijs en stoïcijns volharden in je beslissing. En dan ook nog eens heel pedant met je hoofd ja-knikken dat opgevat kan worden als “ja, ik heb gelijk, je hebt het maar te accepteren”. Wat gebeurt er:

• Spelers reageren emotioneel en boos
• Coaches zijn verontwaardigd en uiten hun ongenoegen
• Publiek denkt “Nou, die is ook lekker arrogant bezig” en reageert ook
• En vervolgens reageer jij misschien met het geven van kaarten of strafverzwaringen
• Het effect is dat je hier gebruik maakt van de macht als scheidsrechter. Wilde je dit bereiken? Op een plezierige en veilige manier de wedstrijd begeleiden, toch?

Hoe zou het ook anders kunnen? Hier komt de empathie om de hoek kijken. Een mogelijkheid is om de spelers aan te kijken en een gebaar te maken van “sorry, ik zie het nu eenmaal zo en daarom moet ik nu dus deze straf geven”. Door zo te reageren verplaats je jezelf in de emoties van de spelers en toon je hiervoor begrip. Je zult merken dat spelers dit waarderen en zich positief gedragen. Natuurlijk blijven ze nog wel wat morren en dat mag best. Het effect is hier dat je beslissing wordt geaccepteerd en je gebruik maakt van je natuurlijke gezag.

Overtuigd zijn van je beslissingen is een prachtige eigenschap, want als scheidsrechter wordt van je verwacht dat je zelfverzekerd en vol zelfvertrouwen in dat veld staat. Maar zonder empathie als co-piloot kom je er niet. Ik vind dat echt goede scheidsrechters open staan voor de mening van anderen en de dialoog na afloop aangaan. Je kunt daar alleen maar van leren en jezelf verbeteren.

Laten we 2014 eens mooi beginnen. Je kunt het woord ‘scheidsrechter’ in dit stuk ook vervangen door ‘coach’. Voor beiden geldt dan het volgende:
Je kunt geen empathie voelen als je alleen maar bezig bent naar jezelf te luisteren en op je eigen gedachten en emoties te reageren. Om empathie in te zetten moet je luisteren en kijken zonder oordeel. Parkeer tijdelijk je conclusies en veroordelingen – en luister gewoon. Focus ook eens op de ander in plaats van jezelf.

Ik wens iedereen in de (hockey)sport een succesvol en sportief jaar toe!